2 dni opieki nad dzieckiem – wszystko, co musisz wiedzieć zgodnie z Kodeksem pracy
Jeśli jesteś rodzicem pracującym w Polsce, prawdopodobnie słyszałeś o tzw. „2 dni opieki nad dzieckiem”. Ta forma uprawnień stanowi istotną część polskiego systemu prawa pracy i daje pracownikom możliwość połączenia funkcji rodzicielskiej z zawodowej. W tym poradniku wyjaśnimy, co dokładnie przewiduje Kodeks pracy , jak korzystać z tego uprawnienia oraz jakie są najczęściej pojawiające się pytania.
Zgodnie z art. 179a Kodeksu pracy (wprowadzonym ustawą z 2016 r.), każdy rodzic (matka lub ojciec) ma prawo do 2 dni wolnych tygodniowo do opieki nad dzieckiem, aż do ukończenia przez dziecko 8. roku życia .
To uprawnienie nie wymaga żadnego uzasadnienia – wystarczy jedynie poinformowanie pracodawcy o zamiarze skorzystania z tych dni.
Główne cechy uprawnienia:
Dwa dni wolne tygodniowo – może to być np. dwie pełne godziny dziennie, dwa pełne dni w tygodniu lub inny rozkład ustalony indywidualnie.
Może dotyczyć dzieci z różnych rodzin – np. można mieć więcej niż jedno dziecko do 8. roku życia.
Nie traci się wynagrodzenia za te dni – pracodawca nie może odjąć wynagrodzenia za dni opieki.
Uprawnienie obowiązuje dla każdego rodzica – zarówno matka, jak i ojciec mają równoczesne uprawnienia.
Można je łączyć z innymi formami urlopu – np. z urlopem macierzyński lub rodzicielski.
Jak to wygląda w praktyce?
Pracownik powinien:
Poinformować pracodawcę o zamiarze skorzystania z 2 dni opieki – najlepiej na piśmie (np. listem informacyjnym).
Ustalić konkretny harmonogram – np. które dni w tygodniu będą przeznaczone na opiekę.
Pracodawca nie może odmówić realizacji tego uprawnienia, chyba że firma działa w sposób wyjątkowy (np. w sektorach krytycznych, takich jak energetyka czy służby ratunkowe).
Warto pamiętać, że 2 dni opieki nad dzieckiem nie zmieniają liczby godzin roboczych , lecz są dodatkowym czasem wolnym.
Możliwe wyliczenie godzin?
Tak – jeśli pracodawca zgodzi się na wyliczenie godzin , można otrzymać zapłatę za te dwa dni, a następnie przywrócić normę roboczą poprzez wyliczenie. Jednak:
Tylko pracodawca może decydować o wyliczeniu.
Musi on jednak uzasadnić , że nie może dostosować harmonogramu pracy.
Wyliczenie nie może być stosowane częściej niż raz na rok.
Co jeśli pracodawca odmawia?
Jeśli pracodawca odmawia uprawnienia do 2 dni opieki nad dzieckiem bez uzasadnienia, pracownik ma prawo:
Złożyć żalenność do inspekcji pracy ,
Skorzystać z procedury mediacji pracy ,
Albo podjąć działanie egzekucyjne w sądzie pracy.
Najważniejsze fakty na temat „2 dni opieki nad dzieckiem”:
✅ Prawo przysługuje każdemu rodzicielowi – zarówno matce, jak i ojcu.
✅ Maksymalny wiek dziecka: 8 lat – uprawnienie kończy się, gdy dziecko ukończy ósmy rok życia.
✅ 2 dni wolne tygodniowo – można je rozdzielić na godziny lub dni.
✅ Nie traci się wynagrodzenia – nie ma zwolnienia bezpłatnego.
✅ Nie potrzeba uzasadnienia – wystarczy poinformowanie pracodawcy.
✅ Możliwość wyliczenia godzin , ale tylko z zgodą pracodawcy i maksymalnie raz w roku.
✅ Można łączyć z innymi formami urlopu – np. rodzicielskim, macierzyńskim.
❌ Pracodawca nie może odmówić realizacji uprawnienia bez uzasadnienia.
✅ Upewnij się, że umowa zawiera odpowiednią klauzulę – choć często nie jest konieczna, warto ją wpisać.
📋 Zachowuj dokumentację – potwierdzenia kontaktów z pracodawcą mogą być pomocne w przypadku sporu.
Podsumowanie
Uprawnienie do 2 dni opieki nad dzieckiem to cenny instrument dla rodziców pracujących. Nie tylko wspiera równowagę między życiem zawodowym a rodzinnym, ale także wzmacnia rolę ojca w wychowaniu dziecka. Ważne jest, aby znać swoje prawa i potrafić je zrealizować w praktyce. Jeśli masz wątpliwości lub napotykasz problemy z pracodawcą, warto skonsultować się z doradcą prawnym lub Inspekcją Pracy.
