Co każdy pracodawca i pracownik powinien wiedzieć o art. 81 Kodeksu pracy
Kodeks pracy stanowi podstawę prawno-pracowniczą w Polsce, regulując relacje między pracodawcą a pracownikiem. Jednym z kluczowych artykułów, który często budzi wiele pytań i nieporozumień, jest art. 81 Kodeksu pracy . W tym poradniku wyjaśnimy, co dokładnie przewiduje ten artykuł, jak wpływa na obowiązki pracodawcy i jakie są konsekwencje jego niewłaściwego stosowania.
Art. 81 Kodeksu pracy (dawniej art. 25) określa, że pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom warunki pracy zapobiegające zagrożeniom zdrowia i życia oraz szkodom materialnym . W szczególności, pracodawca musi:
wyznaczyć miejsca pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanego przez pracowników zawodu,
dopilnować, by maszyny, urządzenia technologiczne, narzędzia i sprzęt były bezpieczne i sprawne,
zapewnić odpowiednią organizację pracy, aby uniknąć przeciążenia fizycznego lub psychicznego,
prowadzić systematycznie nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy.
2. Obowiązki pracodawcy – co to znaczy w praktyce?
W praktyce oznacza to, że pracodawca musi działać w sposób świadomy i planowy, by zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Oto kilka przykładów:
Dostęp do dokumentacji BHP: Pracownik ma prawo do zapoznania się z dokumentacją dotyczącą bezpieczeństwa i higieny pracy.
Szkolenia BHP: Pracodawca musi organizować regularne szkolenia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.
Odpowiednia infrastruktura: Miejsca pracy muszą być wyposażone w odpowiednie urządzenia (np. ratownictwo medyczne, gaśnice).
Ochrona przed stresem zawodowym: Pracodawca musi zadbać o psychologiczny klimat w miejscu pracy, w tym zapobiegać mobbingowi i nadmiernemu obciążeniu pracownika.
3. Konsekwencje naruszenia art. 81 Kodeksu pracy
Naruszenie przepisów art. 81 może skutkować:
Karą administracyjną – organy nadzoru (np. Inspekcja Pracy) mogą nałożyć mandat.
Poniesieniem kosztów szkód wynikłych z wypadku przy pracy – jeśli pracodawca nie spełnił swoich obowiązków, będzie odpowiedzialny za powstałe szkody.
Rozwiązaniem umowy z winy pracodawcy – jeśli pracownik zostanie poszkodowany wskutek braku zabezpieczeń, może rozwiązać umowę z odszkodowaniem.
Procesami cywilnoprawnymi – poszkodowany pracownik może wystąpić z pozwy o odstawię pensji, leczenie, rehabilitację itp.
4. Jakie dokumenty musi posiadać pracodawca?
Aby spełnić wymogi art. 81 Kodeksu pracy, pracodawca powinien mieć m.in.:
Instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy
Program profilaktyki wypadowej
Zestawy środków ochrony indywidualnej (SOI)
Rejestr kontroli stanu technicznego urządzeń
Protokoły audytów BHP
Zestawy szkoleń BHP z udziałem pracowników
5. Czy pracownik ma jakieś obowiązki związane z art. 81?
Tak. Pracownik ma również pewne obowiązki, m.in.:
Postępowanie zgodnie z instrukcjami BHP
Używanie środków ochrony indywidualnej
Poinformowanie pracodawcy o zagrożeniach
Nie naruszanie norm bezpieczeństwa dla własnych celów
Najważniejsze fakty o art. 81 Kodeksu pracy:
Pracodawca obowiązany jest zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
Obowiązki obejmują zarówno fizyczne, jak i psychologiczne aspekty środowiska pracy.
Brak spełnienia tych obowiązków może skutkować karą administracyjną lub roszczeniami cywilnoprawnymi.
Pracodawca musi opracować program profilaktyki wypadowej i prowadzić szkolenia BHP.
Pracownik ma prawo do zapoznania się z dokumentacją BHP.
Naruszenie art. 81 może prowadzić do rozwiązania umowy z odszkodowaniem.
W razie wypadku przy pracy pracodawca ponosi odpowiedzialność za szkody, chyba że udowodni, że zrobił wszystko, co było w jego mocy.
Inspekcja Pracy ma prawo kontrolować realizację przepisów art. 81 i nakładać kary.
Jeśli jesteś pracodawcą lub pracownikiem i masz pytania dotyczące stosowania art. 81 Kodeksu pracy, warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy, aby uniknąć błędów, które mogą mieć poważne konsekwencje prawne i finansowe.
