Co każdy pracodawca i pracownik powinien wiedzieć o art. 52 ust. 1 Kodeksu Pracy
W praktyce zarządzania zasobami ludzkimi, zarówno pracodawcy, jak i pracownicy, często napotykają na różnego rodzaju trudności prawne. Jednym z kluczowych paragrafów w tym kontekście jest art. 52 ust. 1 Kodeksu Pracy , który dotyczy przekroczenia limitu godzin pracy tygodniowej . Zrozumienie jego znaczenia to nie tylko spełnienie obowiązku prawnego, ale również sposób na zapewnienie bezpieczeństwa dla obu stron umowy o pracę.
„Pracodawca może zezwolić pracownikowi na wykonywanie pracy ponad stanowiącej podstawę wynagrodzenia, nie więcej jednak niż dwie godziny dziennie lub osiem godzin w ciągu dwóch kolejnych dni roboczych.”
Innymi słowy, jeśli pracownik ma umowę na 38 godzin tygodniowo (standardowy wymiar czasu pracy), to pracodawca może go „przepracować” do maksymalnie 40 godzin tygodniowo , pod warunkiem , że:
przekroczenie następuje maksymalnie dwa razy dziennie , albo
osiem godzin razem w ciągu dwóch kolejnych dni roboczych .
Kiedy można zastosować przepis art. 52 ust. 1 Kodeksu Pracy?
Aby móc zastosować ten przepis, należy spełnić kilka warunków:
Zgoda pracownika – Pracownik musi wyrazić zgodę na wykonanie dodatkowych godzin. Może to być zgoda pisemna, ustna, a nawet domyślana na podstawie działania (np. pojawienie się na miejscu pracy).
Nie może być to częste – Mimo że przepis pozwala na przekroczenie standardowego czasu pracy, to regularne wykorzystywanie tych godzin może zostać uznane za naruszenie prawa pracy.
Zachowanie równowagi – Pracodawca powinien zadbać o to, by nie doprowadzać do nadmiernego obciążenia pracownika. Prawo pracy polskiego systemu opiera się na zasadzie humanizacji pracy.
Konsekwencje nieprzestrzegania przepisu
Jeśli pracodawca zignoruje przepisy art. 52 ust. 1 Kodeksu Pracy i będzie regularnie przekraczał limity czasu pracy:
Może grozić kara pieniężna – W przypadku naruszenia przepisów o czasie pracy, Sanitarny Inspektorat Pracy może nałożyć grzywnę od 500 zł do 30 000 zł (dla przedsiębiorstw).
Odpowiedzialność cywilnoprawna – Pracownik może wystąpić z roszczeniem o wynagrodzenie za nadgodziny oraz ewentualnie odszkodowanie za szkodę materialną lub niematerialną .
Ryzyko konfliktu pracy – Częste przepracowania mogą prowadzić do pogorszenia relacji pracodawca-pracownik i wzrostu liczby skarg.
Jak poprawnie zastosować art. 52 ust. 1 Kodeksu Pracy w praktyce?
Zapis w umowie lub dodatkowym porozumieniu – Należy formalnie uzgodnić z pracownikiem możliwość wykonywania dodatkowych godzin.
Dokumentacja – Zachowanie dokładnej księgi czasu pracy oraz potwierdzeń wykonywania nadgodzin przez pracownika.
Umowa na czas nieokreślony – Art. 52 ust. 1 stosuje się tylko do pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony.
Unikanie nadmiernej intensywności – Pracodawca powinien dbać o to, by nie tworzyć sytuacji, które mogłyby być oceniane jako nadmiernie obciążające pracownika.
Pamiętaj o innych przepisach – Jeśli chodzi o większy zakres nadgodzin (np. 12 godzin dziennie), należy sprawdzić inne przepisy (np. art. 52 ust. 3–5).
📌 Pracodawca może zezwolić na prace ponad standardowy wymiar czasu pracy , nie więcej niż 2 godziny dziennie lub 8 godzin w ciągu dwóch kolejnych dni roboczych .
✅ Praca wykraczająca poza normę wymaga zgody pracownika .
⚠️ Regularne wykorzystywanie przepisu może być uznane za niesprawiedliwe i prowadzić do konsekwencji prawnych .
📄 Przepis dotyczy tylko pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony .
🧾 Pracodawca powinien zachować dokumentację dotyczącą dodatkowych godzin pracy.
🛡️ Pracodawca ponosi odpowiedzialność za chronienie zdrowia i bezpieczeństwa pracownika.
