Co zawiera art. 87 Kodeksu Pracy i jak go zastosować w praktyce?
Jako doświadczony prawnik, często spotykam się z sytuacjami, w których kluczową rolę odgrywają przepisy dotyczące warunków pracy. Jednym z najważniejszych artykułów w tym zakresie jest art. 87 Kodeksu Pracy (K.P.) , który dotyczy czasu pracy i odpoczynku podczas dnia pracy . W niniejszym poradniku przedstawiam istotę tego przepisu, jego interpretację oraz praktyczne zastosowanie.
Art. 87 Kodeksu Pracy reguluje kwestię czasu pracy dziennie i określa, że:
„Praca nie może trwać dłużej niż osiem godzin dziennie.”
To oznacza, że pracodawca nie ma prawa obciążyć pracownika pracą dłużej niż 8 godzin na dobę. Jest to podstawa prawna chroniąca zdrowie i dobrostan pracowników, zapewniając im odpowiedni poziom odpoczynku.
2. Czy 8-godzinny limit jest absolutny?
Nie zawsze. Istnieją wyjątki, które mogą być stosowane w określonych przypadkach, m.in.:
Wypadek nagły – gdy zachodzi konieczność natychmiastowego reagowania (np. awaria maszyny, zagrożenie dla bezpieczeństwa), można wydłużyć czas pracy.
Prace wykonane ponad planem – przy zaakceptowaniu przez pracownika i naliczeniu dodatkowych opłat (tzw. nadgodziny).
Umowy indywidualne o pracę pozaustrojową – np. w sezonie letnim u pani Twardowskiej, gdzie czas pracy może być inny, ale musi być zgodny z ogólnymi zasadami Kodeksu Pracy.
Pamiętaj jednak, że nawet w tych przypadkach praca nie może przekraczać 10 godzin dziennie (art. 89 K.P.), a całkowity czas pracy w tygodniu nie może przekroczyć 48 godzin (art. 86 K.P.).
3. Co jeśli czas pracy zostanie naruszony?
Jeśli pracodawca naruszy przepis art. 87 Kodeksu Pracy, pracownik ma prawo:
Złożyć skargę do Inspekcji Pracy – która może zadbać o doprowadzenie do zgodności z prawem.
Wnieść roszczenia cywilnoprawne – wobec pracodawcy o szkodę wynikłą z nadmiernego obciążenia (np. stres, choroby psychiczne lub fizyczne).
Wstrzec się od pracy – jeśli będzie zagrożenie zdrowia lub życia (art. 258 K.P.).
4. Jak ustalić czas pracy?
Czas pracy to okres, w którym pracownik powinien wykonywać swoje obowiązki. Zależy on od umowy o pracę i może być:
Stały – np. 8:00–16:00,
Zmianowy – np. zmiana nocna lub popołudniowa,
Ewentualny – zależny od potrzeb firmy (np. w hurtowniach, transportach).
W każdym przypadku należy pamiętać o:
Zapisach w umowie o pracę ,
Rozporządzeniach wewnętrznych ,
Dokumentacji czasowej (np. listy obecności, kartoniki przejść).
5. Ile razy można wydłużać czas pracy?
Według art. 87 Kodeksu Pracy, wydłużanie czasu pracy jest dozwolone tylko w wyjątkowych przypadkach , a każde wydłużenie musi być uzasadnione i zgadzać się z interesem firmy oraz zdrowiem pracownika.
Nie wolno stosować wydłużania czasu pracy jako „standardu”, ani też wymagać od pracownika akceptacji wydłużania bez jego zgody.
6. Gdzie znaleźć pomoc w sprawach związanych z art. 87 Kodeksu Pracy?
Prokuratoria Nadzoru Edukacyjnego – w przypadku naruszeń w szkołach, jednostkach edukacyjnych.
Adwokat / radca prawny specjalizujący się w prawie pracy – w celu pełnej analizy i obrony praw pracownika.
✅ Najważniejsze fakty o art. 87 Kodeksu Pracy:
Maksymalny czas pracy dziennie to 8 godzin.
Wyjątkowo czas pracy może być wydłużany, ale nie więcej niż do 10 godzin dziennie.
Wydłużanie pracy wymaga uzasadnienia i zgody pracownika.
Naruszenie przepisów art. 87 K.P. wiąże się z odpowiedzialnością cywilną i administracyjną pracodawcy.
Pracownik ma prawo wnieść roszczenia o szkodę materialną i immaterialną.
Czas pracy musi być dokładnie dokumentowany.
Umowa o pracę oraz rozporządzenia wewnętrzne mają pierwszorzędne znaczenie.
W przypadku wątpliwości warto skonsultować się z adwokatem lub radcą prawnym.
Jeśli jesteś pracownikiem, którego praca regularnie przekracza 8 godzin dziennie, bez żadnej formy akceptacji czy kompensaty, działaj szybko – twoje prawa są chronione przez prawo pracy.
