Artykuł 108 Kodeksu pracy – co każdy pracownik i pracodawca powinien wiedzieć?
Każda relacja pracownicza w Polsce regulowana jest przede wszystkim przez Kodeks pracy , który określa prawa i obowiązki zarówno pracowników, jak i pracodawców. Wśród wielu jego artykułów szczególne znaczenie ma art. 108 Kodeksu pracy , ponieważ dotyczy jednego z najważniejszych aspektów umowy o pracę – możliwości jej rozwiązania przez pracodawcę.
W tym poradniku wyjaśnimy, czym dokładnie jest art. 108 Kodeksu pracy, jakie są podstawy do rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę, a także jak chronić swoje prawa jako pracownik.
„Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z pracownikiem wyłącznie w przypadkach i w trybie określonym w niniejszym kodeksie.”
To kluczowe zdanie oznacza, że pracodawca nie ma dowolności w rozwiązaniu umowy o pracę . Może to zrobić tylko w ściśle określonych sytuacjach przewidzianych w dalszych artykułach Kodeksu pracy (np. art. 56, 63, 64).
Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę?
Zgodnie z Kodeksie pracy, pracodawca może rozwiązać umowę o pracę tylko w poniższych przypadkach:
nieobecność bez ważnych powodów (np. usprawiedliwienia),
niewłaściwe zachowanie się na służbie,
naruszenie zasad współżycia społecznego,
naruszenie tajemnicy służbowej.
W takim przypadku rozwiązanie umowy następuje poprzez zasądzenie z umowy o pracę (tzw. zwolnienie dyscyplinarne), ale tylko po uprzednim skierowaniu pracownika do odpowiedzi pisemnej i uwzględnieniu jego wyjaśnień.
2. Brak kwalifikacji lub zdolności do wykonywania pracy (art. 64 § 1 pkt 1)
Jeśli pracownik nie posiada wymaganych kwalifikacji zawodowych lub okazuje się, że nie potrafi wykonać swoich obowiązków pomimo szkoleń czy zmiany warunków pracy.
3. Niezdolność zdrowotna do pracy (art. 64 § 1 pkt 2)
Gdy lekarz orzeka trwałą lub długotrwałą niezdolność do pracy, która uniemożliwia wykonanie zawartej umowy o pracę.
4. Postanowienie pracodawcy o likwidacji miejsca pracy (art. 64 § 1 pkt 3)
Ma to miejsce np. w wyniku restrukturyzacji firmy, automatyzacji procesów, bankructwa itp.
5. Inne ustawowe podstawy
Na przykład: wyrok prawomocny sądu uniemożliwiający dalsze zatrudnienie (np. zakaz wykonywania zawodu), rozwiązanie umowy z mocy prawa, brak zezwolenia na pracę cudzoziemca itp.
Jak wygląda procedura rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę?
Rozwiązując umowę o pracę, pracodawca musi postępować zgodnie z określonym trybem postępowania , w tym:
uzasadnić podstawę prawną rozwiązania,
zapewnić pracownikowi możliwość przedstawienia własnej wersji wydarzeń (np. wypowiedź pisemna),
wydać stosowną decyzję,
wskazać datę rozwiązania umowy.
W przypadku naruszenia procedury, pracownik może odwołać się do sądu pracy w terminie 7 dni od dnia doręczenia pisma informującego o rozwiązaniu umowy.
Czy pracodawca musi wypłacić pracownikowi odszkodowanie?
W zależności od podstawy rozwiązania umowy, pracownik może mieć prawo do:
wypowiedzenia z wcześniejszym terminem (np. 2 lub 3 miesiące),
zasiłku macierzyńskiego (jeśli dotyczy),
odprawy pieniężnej (np. przy rozwiązaniu z mocy prawa lub likwidacji miejsca pracy),
rekompensaty za nie wykorzystany urlop wypoczynkowy .
Jak bronić swoich praw?
Jeśli uważasz, że pracodawca rozwiązał Twoją umowę o pracę bez podstawy albo bez zachowania właściwej procedury , masz prawo:
napisać wniosek do sądu pracy w ciągu 7 dni,
wystąpić do Inspekcji Pracy ,
skorzystać z pomocy radcy prawnego lub adwokata specjalizującego się w prawie pracy.
Pamiętaj: rozwiązanie umowy o pracę musi być legalne i uzasadnione .
Najważniejsze fakty o art. 108 Kodeksu pracy
✅ Art. 108 Kodeksu pracy mówi, że pracodawca może rozwiązać umowę o pracę wyłącznie w przypadkach przewidzianych ustawą .
✅ Podstawy rozwiązania obejmują: zarzuty dyscyplinarne, brak kwalifikacji, niezdolność zdrowotną, likwidację stanowiska pracy itp.
✅ Procedura rozwiązania musi być zgodna z prawem – pracownik ma prawo do przedstawienia swojej wersji wydarzeń.
✅ Pracownik może odwołać się do sądu pracy w terminie 7 dni od otrzymania decyzji.
✅ W niektórych przypadkach pracownik ma prawo do odprawy pieniężnej, wypowiedzenia lub rekompensaty .
Jeśli jesteś pracownikiem i otrzymałeś decyzję o rozwiązaniu umowy o pracę, warto dokładnie przeanalizować dokumentację i upewnić się, czy zostały spełnione wszystkie wymogi prawa. Jeśli coś budzi Twoje wątpliwości – skonsultuj sprawę z prawnikiem.
