Artykuł 158 Kodeksu pracy – poradnik dla pracodawców i pracowników
W polskim systemie prawa pracy jednym z kluczowych przepisów regulujących stosunki między pracownikiem a pracodawcą jest art. 158 Kodeksu pracy . Dotyczy on możliwości rozwiązania umowy o pracę przez pracownika bez zachowania okresu wypowiedzenia , czyli tzw. wypowiedzenia natychmiastowego .
Artykuł 158 Kodeksu pracy mówi o sytuacjach, w których pracownik ma prawo rozwiązać umowę o pracę bez uprzedniego powiadomienia pracodawcy (czyli bez zachowania okresu wypowiedzenia). W takich przypadkach pracownik może od razu rozwiązać stosunek pracy, ponieważ to pracodawca dopuścił się istotnych naruszeń obowiązków wynikających z umowy o pracę.
Podstawy do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 158 § 1)
Zgodnie z art. 158 § 1 Kodeksu pracy, pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia, jeżeli:
Pracodawca nie płaci wynagrodzenia terminowo lub w pełnej wysokości – dotyczy zarówno opóźnień w wypłacie pensji, jak i niedopłaty.
Nie wywiązuje się z obowiązku zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy – np. brak odpowiednich środków ochrony indywidualnej, narażenie na niebezpieczne czynniki itp.
Dopuszcza się do żądania pracy pomimo stwierdzenia jej niezdolności do pracy – np. lekarz wystawił zaświadczenie o chorobie, a pracodawca mimo to domaga się obecności.
Stosuje się do pracownika przemocy fizycznej lub psychicznej – np. agresywne zachowanie, znęcanie się, mobbing.
Popełnia inne ciężkie naruszenie obowiązków pracodawcy – np. naruszanie godności pracownika, łamanie postanowień umowy o pracę.
Jak wygląda procedura rozwiązania umowy?
Rozwiązując umowę na podstawie art. 158 Kodeksu pracy, pracownik musi uzasadnić swoje działanie . To oznacza, że w wypowiedzeniu należy wskazać konkretną podstawę prawną oraz krótko opisać okoliczności, które ją uzasadniają.
Należy pamiętać, że:
Pracownik musi działać szybko – prawo do rozwiązania umowy przysługuje mu w ciągu 14 dni od dnia, w którym stał się świadomy okoliczności uprawniającej do tego .
Pracownik może od razu odejść z pracy , ale warto poinformować pracodawcę pisemnie o decyzji.
W przypadku sporu, sąd pracy będzie oceniał, czy działania pracodawcy rzeczywiście były na tyle poważne, by usprawiedliwić rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia.
Co dzieje się po rozwiązaniu umowy?
Jeśli pracownik rozwiąże umowę zgodnie z art. 158:
Nie traci prawa do odprawy emerytalno-rentowej , jeśli była przewidziana.
Może mieć prawo do zasiłku chorobowego lub zasiłku macierzyńskiego , jeśli wcześniej spełniał wymogi.
Nie ponosi odpowiedzialności za niewykorzystanie okresu wypowiedzenia .
Jednak jeśli sąd pracy stwierdzi, że podstawa rozwiązania umowy była bezprawna , pracodawca może domagać się odszkodowania .
Czy pracodawca może też rozwiązać umowę bez wypowiedzenia?
Tak, ale na innych zasadach. Art. 63 Kodeksu pracy określa sytuacje, w których pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia – np. przy popełnieniu wykroczenia lub uchybieniu dyscyplinarnym przez pracownika.
Najważniejsze fakty o artykule 158 Kodeksu pracy
✅ Artykuł 158 Kodeksu pracy umożliwia pracownikowi rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia .
✅ Podstawy do takiego działania obejmują: nierzetelność pracodawcy w wypłacaniu wynagrodzenia , niedostosowane warunki pracy , przemoc , żądanie pracy mimo zwolnienia lekarskiego oraz inne ciężkie naruszenia obowiązków pracodawcy .
✅ Termin składania wypowiedzenia to 14 dni od momentu dowiedzenia się o podstawie do rozwiązania umowy .
✅ Pracownik ma prawo natychmiast odjść z pracy , ale zaleca się pisemne uzasadnienie decyzji.
✅ W przypadku nieuznania przez sąd ważności podstawy rozwiązania , pracownik może zostać zobowiązany do zapłaty odszkodowania .
✅ Pracownik nie traci praw socjalnych , takich jak prawo do odprawy czy zasiłków.
Jeśli rozważasz rozwiązanie umowy o pracę na podstawie art. 158 Kodeksu pracy, warto skonsultować sprawę z radcą prawnym lub doradcą zawodowym, aby uniknąć potencjalnych konsekwencji prawnych.
