Utrata masy ciała to często trudny i długotrwały proces, który wymaga nie tylko zmiany stylu życia, ale także czasem wsparcia medycznego. Dla wielu osób dieta i ćwiczenia fizyczne nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, dlatego coraz częściej sięga się po leki na odchudzanie dostępne wyłącznie na receptę. W tym poradniku dowiemy się, jakie są najskuteczniejsze preparaty przepisywane przez lekarzy, jak działają, komu je można stosować oraz jakie są potencjalne skutki uboczne.
Kto może stosować leki na odchudzanie na receptę?
Leki te są przeznaczone głównie dla osób z nadwagą lub otyłością, u których dieta i aktywność fizyczna nie dały efektów. Zwykle kryterium kwalifikującym do terapii farmakologicznej jest:
- BMI ≥ 30 kg/m² (otyłość),
- BMI ≥ 27 kg/m² wraz z co najmniej jednym powikłaniem zdrowotnym (np. cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, choroby serca).
Wszelkie działania związane z przyjmowaniem leków na odchudzanie powinny odbywać się pod kontrolą lekarską.
Jakie leki na odchudzanie są dostępne na receptę?
Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze i dopuszczone do obrotu leki wspomagające redukcję masy ciała:
1. Orlistat
- Działanie: Hamuje enzym lipazę trzustkową, ograniczając wchłanianie tłuszczów z pokarmu.
- Efekt: Redukcja około 5–10% masy ciała w ciągu 6–12 miesięcy.
- Skutki uboczne: Biegunka, gazowość, nietrzymanie stolca (zwłaszcza przy diecie bogatotłuszczowej).
- Dostępność: dostępny bez recepty w niskiej dawce (Xenical Over the Counter), a także w formie silniejszej na receptę.
2. Semaglutyd (Ozempic, Wegovy)
- Działanie: Analoga peptydu GLP-1, działa na ośrodek głodu w mózgu, zmniejszając apetyt.
- Efekt: Do 15–20% utraty masy ciała w ciągu roku.
- Zastosowanie: Przede wszystkim w leczeniu cukrzycy typu 2 (Ozempic), ale również jako lek przeciwotyłościowy (Wegovy).
- Skutki uboczne: nudności, wymioty, zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
3. Tirzepatyd (Mounjaro)
- Działanie: Podobnie jak semaglutyd, ale działa zarówno na receptory GLP-1, jak i GIP.
- Efekt: Utrata nawet 20–25% masy ciała w badaniach klinicznych.
- Zastosowanie: Głównie w leczeniu cukrzycy typu 2, ale coraz częściej testowany jako lek na otyłość.
- Skutki uboczne: Podobne jak przy semaglutydzie – nudności, biegunka.
4. Fentermina / Topiramian (Qsymia)
- Działanie: Mieszanka leku pobudzającego apetyt (fentermina) i leku przeciwprzykowowego (topiramian), wpływająca na ośrodki głodu i sytości.
- Efekt: Do 10–15% utraty masy ciała.
- Skutki uboczne: Suchość w jamie ustnej, bezsenność, wzrost ciśnienia tętniczego.
5. Naltrekson / Bupropion (Contrave)
- Działanie: Połączenie leku przeciwuzależniającego i antydepresyjnego, wpływające na mechanizmy nagrody i apetytu.
- Efekt: Utrata około 5–8% masy ciała.
- Skutki uboczne: Nudności, migreny, zwiększone ryzyko myśli samobójczych u niektórych pacjentów.
Ważne uwagi przed rozpoczęciem terapii
- Leki na odchudzanie nie zastępują diety i ruchu – są ich uzupełnieniem.
- Efekty działania zależą od indywidualnej odpowiedzi organizmu.
- Przerwanie leczenia często prowadzi do przybierania na wadze.
- Niektóre leki mogą mieć poważne skutki uboczne – konieczna jest kontrola lekarska.
- Leki te są przeciwwskazane w ciąży, karmieniu piersią oraz u osób z chorobami psychicznymi czy uzależnieniami.
Podsumowanie – najważniejsze fakty o lekach na odchudzanie na receptę:
- Leki na odchudzanie na receptę są przeznaczone dla osób z BMI ≥ 27–30, szczególnie z powikłaniami zdrowotnymi.
- Najczęściej stosowane leki to: orlistat , semaglutyd (Wegovy/Ozempic) , tirzepatyd (Mounjaro) , Qsymia , Contrave .
- Skuteczność zależy od działania na różne mechanizmy: hamowanie wchłaniania tłuszczów, wpływ na ośrodki głodu, regulacja apetytu.
- Wszystkie leki mogą powodować skutki uboczne – najczęściej ze strony układu pokarmowego.
- Leczenie należy prowadzić pod kontrolą lekarską , a leki nie zastępują zdrowego stylu życia.
- Przerwanie terapii może prowadzić do efektu yo-yo – szybkiego przyrostu masy ciała.
- Niektóre leki są używane off-label , np. Ozempic, który pierwotnie był przeznaczony na cukrzycę.