ADHD – czy to choroba? Poradnik dla rodziców i dorosłych
W ostatnich latach temat zespołu nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD) zyskał na popularności, a jednocześnie wzbudza wiele kontrowersji. Czy ADHD rzeczywiście jest chorobą? Czy można go leczyć? Jakie są jego przyczyny i objawy? W tym poradniku postaramy się wyjaśnić najważniejsze kwestie związane z ADHD.
ADHD – czyli zaburzenie hiperkinetyczne – to neurobiologiczne zaburzenie rozwojowe, które najczęściej ujawnia się w dzieciństwie, ale może trwać również przez całe życie. Charakteryzuje się trudnościami z koncentracją uwagi, nadmierną aktywnością ruchową oraz pośpiechem w działaniu. U osób z ADHD mogą występować także problemy z organizacją, planowaniem, kontrolą impulsów oraz pamięcią roboczą.
Czy ADHD to choroba?
Tak – ADHD jest uznawane za zaburzenie neurologiczne , które wpływa na funkcjonowanie mózgu. Jest klasyfikowane jako choroba psychiatryczna zarówno w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób WHO (ICD-10/11), jak i w amerykańskim podręczniku DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders).
Choć nazwa „zaburzenie” może budzić wątpliwości, badania naukowe potwierdzają różnice anatomiczne i funkcjonalne w mózgach osób z ADHD. Dotyczy to m.in. obszarów odpowiedzialnych za kontrolę skupienia, emocje i samoregulację.
Przyczyny ADHD
Naukowcy nie znają jeszcze pełnej przyczyny ADHD, ale wskazują kilka głównych czynników:
Genetyka – ADHD często występuje w rodzinach. Badania pokazują silny wpływ dziedziczności.
Biologia mózga – osoby z ADHD mają inne poziomy neurotransmiterów, takich jak dopamina i noradrenalina, co wpływa na komunikację między neuronami.
Rozwój prenatalny – ryzyko ADHD może zwiększyćć się pod wpływem palenia tytoniu, spożywania alkoholu lub stresu matki podczas ciąży.
Inne czynniki środowiskowe – ekspozycja na ołów, zanieczyszczenia środowiska lub wcześniactwo mogą również odgrywać rolę.
Objawy ADHD
Objawy ADHD dzielą się na trzy główne typy:
Nieuwaga – brak skupienia, łatwość rozpraszania, trudności w wykonywaniu poleceń, zapominanie codziennych spraw.
Hiperaktywność – stałe „braknięcie miejsca”, niecierpliwość, trudność z usiedzeniem.
Impulsywność – działanie bez namysłu, przerywanie innym, podejmowanie decyzji bez myślenia o konsekwencjach.
U niektórych osób dominuje jeden typ objawów, u innych występuje ich mieszanka.
Diagnoza ADHD
Diagnozę ADHD powinien postawić specjalista – najczęściej psychiatra lub psycholog kliniczny. Proces diagnozowania obejmuje:
wywiad z osobą objawową i jej opiekunami,
obserwację zachowania,
testy psychologiczne,
wykluczenie innych możliwych przyczyn objawów (np. zaburzeń lękowych, autyzmu czy problemów ze słuchem/wzrokiem).
Nie ma jednego testu, który by potwierdzał ADHD – diagnoza opiera się na kompleksowej ocenie.
Leczenie ADHD
Leczenie ADHD jest wieloaspektowe i dostosowane do potrzeb danej osoby. Najczęściej stosowane metody to:
Terapia farmakologiczna – np. leki psychostymulujące (metylofenidat, amfetamina). Są one skuteczne u około 70–80% pacjentów.
Terapia behawioralna – szczególnie ważna w pracy z dziećmi. Pomaga rozwijać umiejętności samokontroli, organizacji i radzenia sobie z emocjami.
Wsparcie edukacyjne – indywidualne podejście w szkole, np. dodatkowy czas na egzaminy czy modyfikacja programu nauczania.
Wsparcie rodziny – edukacja rodziców i bliskich pomaga lepiej zrozumieć ADHD i wspierać osobę choryą.
Czy ADHD można wyleczyć?
ADHD to zaburzenie przewlekłe – nie ma na niego „wyleczenia”, ale dzięki odpowiedniemu wsparciu i terapii można znacznie poprawić jakość życia osoby z ADHD. Wiele osób uczy się radzić sobie z objawami i osiąga sukcesy zawodowe, emocjonalne i społeczne.
🔑 Najważniejsze fakty o ADHD:
✅ ADHD to choroba neurologiczno-psychiatryczna , uznawana w klasyfikacjach medycznych (DSM-5, ICD-11).
✅ Ma podłoże genetyczne i biologiczne – nie wynika z lenistwa ani złego wychowania.
✅ Objawy obejmują nieuwagę, hiperaktywność i impulsywność , ale ujawniają się różnie u różnych osób.
✅ Diagnozę stawia specjalista , na podstawie wywiadu i badań.
✅ Leczenie obejmuje farmakoterapię, terapię behawioralną i wsparcie edukacyjne .
✅ ADHD nie znika z wiekiem , ale można skutecznie je zarządzać.
