Odprawa pracownika to istotny moment w zakończeniu stosunku pracy, który wymaga szczególnej uwagi zarówno od pracodawcy, jak i pracownika. W polskim prawie pracy, szczególnie ważne znaczenie ma art. 55 Kodeksu Pracy (K.P.) , który reguluje postępowanie w sprawie odprawy pracownika. W tym poradniku omówię szczegółowo, co zawiera ten artykuł oraz jak należy się nim kierować w praktyce.
Czym jest odprawa według art. 55 Kodeksu Pracy?
Zgodnie z art. 55 § 1 Kodeksu Pracy, odprawa to procedura, która polega na:
- złożeniu przez pracownika oświadczenia o wyrażeniu zgody na rozwiązanie umowy o pracę ,
- złożeniu tego oświadczenia do urzędu pracy (obecnie Centralnego Rejestru Pracowników – CRP),
- rozwiązaniu umowy o pracę za zgodą strony drugiej (pracodawcy) .
Innymi słowy, odprawa to sposób, w jaki pracownik może samodzielnie zakończyć stosunek pracy , bez konieczności uzyskiwania zgody pracodawcy – ale pod warunkiem, że zostaną spełnione konkretne formalności przewidziane ustawą.
Kiedy można skorzystać z odprawy?
Art. 55 Kodeksu Pracy pozwala na odprawę tylko w określonych przypadkach. Pracownik może złożyć oświadczenie o wyrażeniu zgody na rozwiązanie umowy o pracę, jeśli:
- Ubezpieczenie społeczne nie zostało naliczone przez pracodawcę lub nie zostało dopłacone (np. wypadek braku składki ZUS).
- Pracodawca nie zapewniał bezpieczeństwa i higieny pracy .
- Pracodawca naruszał inne obowiązki wynikające z przepisów prawa pracy .
W tych sytuacjach pracownik ma prawo złożyć oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę i jednocześnie wyrazić zgodę na to rozwiązanie. Takie oświadczenie musi być złożone do Centralnego Rejestru Pracowników (CRP) , a jego skutkiem jest automatyczne zakończenie stosunku pracy.
Jak wygląda procedura odprawy?
- Złożenie oświadczenia – pracownik sporządza pisemne oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę i wyraża zgodę na to rozwiązanie.
- Skierowanie dokumentu do CRP – oświadczenie musi zostać złożone do Centralnego Rejestru Pracowników, który potwierdzi jego złożenie.
- Powiadomienie pracodawcy – CRP informuje pracodawcę o rozwiązaniu umowy.
- Brak możliwości odstąpienia – zgodnie z art. 55 § 6 K.P., oświadczenie o odprawie nie może być odwołane , nawet jeśli pracownik zmieni zdanie.
Co się dzieje po odprawie?
Po złożeniu oświadczenia i jego zarejestrowaniu w CRP, umowa o pracę zostaje rozwiązana. Pracownik traci uprawnienia wynikające z utrzymania stosunku pracy, ale może mieć prawo do:
- wynagrodzenia należnego do dnia rozwiązania umowy ,
- urlopu wypoczynkowego ,
- ubezpieczeń społecznych (jeśli zostały naliczone),
- świadczeń opiekuńczych i rehabilitacyjnych (jeśli dotyczy).
Warto pamiętać, że odprawa nie wiąże się z żadną formą zwolnienia z powodów ekonomicznych , więc pracodawca nie ponosi odpowiedzialności za brak kontynuacji zatrudnienia.
Podsumowanie – najważniejsze fakty dotyczące art. 55 Kodeksu Pracy i odprawy:
- Art. 55 Kodeksu Pracy umożliwia pracownikowi samodzielną odprawę , bez potrzeby uzyskania zgody pracodawcy.
- Oświadczenie o odprawie musi być złożone do CRP – tylko wtedy staje się skuteczne.
- Odprawa możliwa wyłącznie w przypadku naruszenia obowiązków pracodawcy (np. brak składki ZUS, zagrożenie bezpieczeństwa pracy).
- Oświadczenie nie może być odwołane – decyzja o odprawie jest nieodwracalna.
- Odprawa nie wymaga wcześniej wysłania wypowiedzenia – wystarczy jedno oświadczenie.
- Pracownik ma prawo do wynagrodzenia zaległego do dnia odprawy , lecz nie ma prawa do świadczeń z tytułu zwolnienia z pracy.
- Pracodawca nie może odmówić rozliczenia – musi rozliczyć wszystkie należności do dnia odprawy.
- Odprawa nie wpływa na status bezrobotnego – można złożyć deklarację stanu bezrobotnego.
Jeśli jesteś pracownikiem, który myśli o odprawie, warto dokładnie przeanalizować swoje prawa i ewentualnie skonsultować się z doradcą prawnym lub urzędem pracy. Jeśli jesteś pracodawcą, pamiętaj, że zgodnie z art. 55 K.P. masz obowiązek reagować na złożone oświadczenie i nie możesz go ignorować.
Prawidłowe stosowanie się do przepisów art. 55 Kodeksu Pracy chroni interesy obu stron i unika ewentualnych sporów prawnych.