Co każdy pracodawca i pracownik powinien wiedzieć o art. 94 Kodeksu Pracy
Kodeks Pracy (KP) stanowi podstawę prawno-pracodawczą dla stosunków pracy w Polsce. Jeden z jego najważniejszych i najczęściej wykorzystywanych artykułów to art. 94 , który dotyczy czasu pracy, godzin pracy oraz odpoczynku między poszczególnymi etapami dnia pracy . W tym poradniku omówimy szczegółowo treść i znaczenie tego przepisu, a także wyjaśnimy, jak należy się do niego stosować zarówno pracodawcom, jak i pracownikom.
Czas pracy – czas, przez który pracownik jest zobowiązany wykonywać pracę.
Godziny pracy – konkretne godziny, w których pracownik ma obowiązek być na miejscu pracy.
Odpoczynek między poszczególnymi etapami dnia pracy – minimalny czas, jaki musi upłynąć między końcem jednej części dnia pracy a początkiem następnej.
2. Czas pracy vs. godziny pracy – co to znaczy?
Zgodnie z art. 94 ust. 1 Kodeksu Pracy:
„Czasem pracy jest czas, w którym pracownik jest zobowiązany wykonywać pracę. Godzinami pracy są godziny, w których pracownik ma obowiązek być na miejscu pracy.”
To oznacza, że:
Czas pracy może obejmować również czasy, kiedy pracownik nie wykonuje aktywnie zadania (np. czeka na instrukcje), ale nadal znajduje się pod wpływem obowiązku pracy.
Godziny pracy są bardziej formalnym określeniem, np. od 8:00 do 16:00.
Pracodawca może ustalić godziny pracy w umowie lub wykazach zmian, ale muszą one być zgodne z ogólnymi normami KP , takimi jak:
maksymalna tygodniowa liczba godzin pracy (35–40 h),
obowiązek odpoczynku,
ograniczenia dotyczące pracy dzieci, młodzieży itp.
3. Odpoczynek między poszczególnymi etapami dnia pracy
W przypadku rozdzielonej dnia pracy (czyli dzielenia dnia pracy na dwie lub więcej części), art. 94 ust. 2 Kodeksu Pracy wymaga, aby:
„Między końcem jednej części dnia pracy a początkiem innej części dnia pracy upływa co najmniej 6 godzin odpoczynku.”
To oznacza, że jeśli np. pracownik pracuje rano od 7:00 do 12:00, to dopiero po 6 godzinach odpoczynku (czyli po 18:00) może rozpocząć drugą część dnia pracy.
Wyjątek od tej zasady mogą stanowić tylko prace wykonane w warunkach zagrożenia zdrowia lub życia ludzi, zwierząt czy mienia – wtedy można skrócić czas odpoczynku do minimum 3 godzin, lecz wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach i z zapewnieniem odpowiednich warunków bezpieczeństwa.
Naruszenie przepisów art. 94 Kodeksu Pracy może prowadzić do:
Sankcji administracyjnych (kar pieniężnych) dla pracodawcy.
Prawa pracownika do odstawiennego wynagrodzenia za nadgodziny, które powstały z winy pracodawcy.
Możliwości rozwiązywania umowy z pracodawcą z tytułu niewypowiedzenia lub naruszenia obowiązków pracodawcy .
Ryzyka roszczeń cywilnoprawnych ze strony pracowników.
5. Praktyczne wskazówki dla pracodawców
Zawsze sprawdzaj, czy ustalone godziny pracy są zgodne z art. 94 KP.
Dokładnie planuj rozdzielone dni pracy – pamiętaj o 6-godzinnym odpoczynku.
Dokumentuj wszystkie zmiany godzin pracy i uzasadnienie ich.
W przypadku pracy w warunkach zagrożenia – zgłoś to odpowiednim organom i zachowaj dokumentację.
Używaj systemów rejestrującej pracy (np. karty pracy, aplikacje typu Ewidencja Pracy) do śledzenia czasu pracy.
6. Jak pracownik może chronić swoje prawa?
Śledź swoją kartę pracy i ewidencję godzin.
Pamiętaj, że masz prawo do 6-godzinnego odpoczynku między częściami dnia pracy.
Jeśli pracodawca narusza art. 94 KP, możesz zgłosić to do Inspekcji Pracy.
Możesz domagać się odstawiennego wynagrodzenia za nadgodziny, które powstały bez Twojej zgody.
W razie potrzeby skorzystaj z pomocy doradcy prawnego lub organizacji zawodowej.
✅ Najważniejsze fakty na temat art. 94 Kodeksu Pracy:
Definiuje czas pracy i godziny pracy – czas, w którym pracownik jest zobowiązany do wykonywania pracy.
Minimalny odpoczynek między częściami dnia pracy to 6 godzin – w przypadku rozdzielonej dnia pracy.
Wyjątkiem są sytuacje zagrożenia zdrowia, życia lub mienia – wtedy czas odpoczynku może wynosić 3 godziny.
Godziny pracy muszą być zgodne z ogólnymi przepisami KP , w tym z limitami tygodniowego czasu pracy.
Pracodawca ponosi odpowiedzialność za naruszenie przepisów art. 94 – w postaci kar administracyjnych i potencjalnych roszczeń.
Pracownik ma prawo do odstawiennego wynagrodzenia za nadgodziny, które powstały z winy pracodawcy.
Ustalenie godzin pracy powinno znaleźć się w umowie lub wykazach zmian .
Systemy rejestrujące czas pracy są ważne do uniknięcia błędów i sporów .
Pracownik ma prawo zgłosić naruszenia KP do Inspekcji Pracy lub prokuratury .
Jeśli jesteś pracodawcą albo pracownikiem i masz pytania związane z konkretnym przypadkiem, warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy, aby upewnić się, że działasz zgodnie z prawem i chronisz swoje prawa.
