Co mówi artykuł 210 Kodeksu pracy? – Wszystko, co pracodawca i pracownik muszą wiedzieć

W polskim systemie prawa pracy istnieje wiele przepisów regulujących stosunki między pracodawcą a pracownikiem. Jednym z kluczowych artykułów, który często pojawia się w kontekście sporów pracowniczych oraz odpowiedzialności za naruszenia przepisów pracy, jest art. 210 Kodeksu pracy . W tym poradniku wyjaśnimy, czym się charakteryzuje ten przepis, kiedy się stosuje i jakie konsekwencje może pociągać jego naruszenie.

Spis treści poradnika

Najważniejsze fakty o art. 210 Kodeksu pracy:

Czym jest art. 210 Kodeksu pracy?

Art. 210 § 1 Kodeksu pracy brzmi:

„Pracodawca, który nie wywiąże się z obowiązku wynikającego z umowy o pracę lub przepisów szczególnych, ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pracownicy.”

Innymi słowy, jeśli pracodawca naruszy postanowienia umowy o pracę lub inne przepisy prawa pracy (np. dotyczące wysokości wynagrodzenia, czasu pracy, urlopów, bezpieczeństwa pracy), może ponieść cywilną odpowiedzialność za szkodę , jaką wyrządził pracownicy.

Kiedy można powoływać się na art. 210?

Ten przepis znajduje zastosowanie w wielu sytuacjach, np. gdy:

Pracodawca nie wypłacił należnego wynagrodzenia,
Pracownikowi odmówiono udzielenia urlopu rocznego,
Pracodawca naruszył przepisy dotyczące czasu pracy (np. nadgodzin),
Nie zapewniono odpowiednich warunków pracy lub ochrony zdrowia na stanowisku,
Zostanie ograniczone prawo do świadczeń socjalnych (np. dodatku jubileuszowego, premii).

W takich przypadkach pracownik ma prawo żądać rekompensaty za powstałą szkodę , która może obejmować zarówno straty majątkowe, jak i utracone korzyści.

Jakie są formy odpowiedzialności pracodawcy?

Odpowiedzialność na mocy art. 210 Kodeksu pracy to odpowiedzialność cywilnoprawna , czyli taka, która może skutkować:

Obowiązkiem naprawienia szkody (np. wypłata zaległego wynagrodzenia + odsetki),
Wyrokiem nakazującym wykonanie określonego działania (np. przyznanie urlopu lub dokonanie odpowiedniej korekty w dokumentacji personalnej),
Odszkodowaniem za krzywdę nietrwałą (rzadsze, ale możliwe w przypadkach rażącego pogwałcenia godności pracownika).

Czy pracownik musi udowadniać szkodę?

Tak – aby skorzystać z art. 210, pracownik musi dowieść:

Faktu naruszenia obowiązku przez pracodawcę,
Istnienia szkody,
Powiązania przyczynowo-skutkowego między naruszeniem a szkodą.

Jednak w praktyce sądy często uznają, że np. opóźnienie w wypłacie pensji samo w sobie stanowi szkodę (np. przez utratę możliwości rozporządzenia pieniędzmi w danym miesiącu).

Gdzie zgłosić naruszenie art. 210?

Jeśli pracownik uważa, że jego prawa zostały naruszone, ma kilka możliwości działania:

Negocjacje z pracodawcą – pierwszym krokiem powinno być próbowanie uregulowania sprawy w drodze korespondencji lub rozmowy.
Zgłoszenie sprawy do inspektoratu pracy – może on interweniować w przypadkach naruszeń przepisów prawa pracy.
Skarga do sądu pracy – pracownik może wszcząć postępowanie cywilne przeciwko pracodawcy, domagając się naprawienia szkody.
Pomoc rzecznika pracy – jeśli wartość roszczenia nie przekracza 50-krotności przeciętnego wynagrodzenia, pracownik może wystąpić do Rzecznika Praw Pracownika.

Terminy przedawnienia

Rozpoczynanie działań prawnych wymaga też uwagi na terminy przedawnienia. Ogólnie:

3 lata – termin przedawnienia dla roszczeń o naprawienie szkody,
Może być liczone od dnia, w którym pracownik dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o naruszeniu swoich praw.

Art. 210 a inne przepisy – czy są ważne?

Choć art. 210 sam w sobie nie zawiera szczegółowych norm, to pełni funkcję ogólną, pozwalającą na uzasadnienie roszczeń wobec pracodawców, którzy nie spełniają swoich obowiązków. Jest często stosowany w połączeniu z innymi przepisami, np. dotyczącymi:

Wynagrodzenia (rozdział 7 KP),
Urlopu (rozdział 8 KP),
Czasu pracy (rozdział 6 KP),
Bezpieczeństwa i higieny pracy (ustawa BHP).

Najważniejsze fakty o art. 210 Kodeksu pracy:

✅ Art. 210 Kodeksu pracy zobowiązuje pracodawcę do ponoszenia odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną pracownicy w wyniku nieprawidłowego realizowania obowiązków wynikających z umowy o pracę lub przepisów szczególnych.
✅ Służy ochronie interesów pracownika, umożliwiając mu dochodzenie roszczeń cywilnoprawnych.
✅ Stosuje się go najczęściej w przypadkach niezapłacenia wynagrodzenia, niedopłacenia premii, odmowy urlopu czy naruszenia czasu pracy.
✅ Aby móc się na niego powołać, pracownik musi udowodnić naruszenie obowiązku przez pracodawcę, fakt szkody i związek przyczynowo-skutkowy.
✅ Termin przedawnienia dla roszczeń z tytułu art. 210 wynosi 3 lata.
✅ Można go łączyć z innymi przepisami prawa pracy i wykorzystywać w postępowaniach sądowych.

Jeśli jesteś pracownikiem i podejrzewasz, że pracodawca naruszył swoje obowiązki, warto skonsultować się z radcą prawnym lub adwokatem specjalizującym się w prawie pracy. Jeśli natomiast jesteś pracodawcą – dbaj o ścisłe przestrzeganie przepisów, by uniknąć roszczeń i potencjalnych kosztów sądowych.

Źródła:
– Kodeks pracy (Dz.U. 1998 nr 21 poz. 94 z późn. zm.)
– Orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych
– Materiały Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
– Informacje Inspektoratu Pracy