Jako doświadczony prawnik pracujący z firmami i pracownikami, często spotykam się z pytaniem: „Co mówi art. 68 Kodeksu Pracy?” Ten artykuł stanowi istotny element polskiego prawa pracy i dotyczy jednej z podstawowych form umów – umowy na czas nieokreślony . W tym poradniku wyjaśnię, czym jest art. 68 KPP (Kodeksu Pracy Polskiego), jakie są jego kluczowe aspekty oraz jak wpływa on na praktykę prawną w relacjach pracy.
Art. 68 Kodeksu Pracy reguluje zawieranie umowy o pracę na czas nieokreślony . Według tego przepisu:
„Umowę o pracę zawiera się na czas nieokreślony, chyba że warunki samej pracy wymagają zawarcia umowy na czas określony.”
Innymi słowy, domyślnie każda umowa o pracę powinna być zawarta na czas nieokreślony , chyba że istnieją konkretne, uzasadnione przesłanki, które wymagają inaczej.
Umowa na czas nieokreślony – co to znaczy?
Umowa na czas nieokreślony oznacza, że okres trwania stosunku pracy nie jest ustalony w konkretnych terminach. Może zostać rozwiązana tylko zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy, najczęściej po upływie okresu wypowiedzenia lub zgodnie z innymi postanowieniami np. art. 37 KPP (rozwiązanie przez pracodawcę) lub art. 41 KPP (rozwiązanie przez pracownika).
Kiedy można zawrzeć umowę na czas określony?
Zgodnie z art. 68 § 2 KPP, można zawrzeć umowę na czas określony , jeśli spełnione są dwa główne warunki:
Warunki samej pracy wymagają zawarcia umowy na czas określony – np. wykonanie określonego zadania, realizacja projektu o wyraźnie określonym terminie zakończenia.
Okres trwania umowy nie może przekraczać dwóch lat (art. 69 KPP).
Przykłady sytuacji, gdy umowa na czas określony jest dopuszczalna:
Praca sezonowa (np. w hotelarstwie, turystyce).
Projekt badawczy o wyznaczonym terminie.
Prace pomocnicze lub pomoc techniczna na krótki termin.
Zastępstwo pracownika chorującego (tzw. umowa zastępcza – art. 69a KPP).
Skutki niewłaściwego użycia umowy na czas określony
W przypadku, gdy pracodawca zawiera umowę na czas określony bez spełnienia warunków przewidzianych w art. 68 KPP, taka umowa jest nieważna . Pracownik ma prawo żądać:
Przekształcenia umowy na czas nieokreślony,
Płacenia wynagrodzenia za cały okres, w którym byłoby to możliwe przy umowie na czas nieokreślony,
Odszkodowania szkody rzeczywistej , jeśli doszło do naruszenia jego praw.
Sąd może również nakazać pracodawcy zapłacenie dodatkowego wynagrodzenia (tzw. wynagrodzenia za okres nieprawidłowo określony ) – zgodnie z art. 68 § 5 KPP.
Jak unikać błędów w praktyce?
Dla pracodawców:
Dokładnie analizuj charakter pracy – czy naprawdę wymaga umowy na czas określony?
Dokumentuj przesłanki uzasadniające wybór umowy na czas określony (np. zlecenie, projekt, sezonowość).
Unikaj systematycznego stosowania umów na czas określony w celu unikania obowiązków wynikających z umowy na czas nieokreślony (np. zabezpieczenie przed zwolnieniem).
Dla pracowników:
Sprawdzaj treść umowy – jeśli nie widzisz jasnych przesłanek uzasadniających umowę na czas określony, możesz zgłosić sprzeciw.
Jeśli umowa została zawarta bez uzasadnienia, masz prawo żądać jej przekształcenia i odzyskania swoich praw.
Najważniejsze fakty o art. 68 KPP – podsumowanie
✅ Domyslnie umowy o pracę są zawierane na czas nieokreślony ✅ Umowa na czas określony jest dozwolona tylko w wyjątkowych przypadkach ✅ Warunki samej pracy muszą uzasadniać umowę na czas określony ✅ Umowa na czas określony nie może trwać dłużej niż 2 lata ✅ Niewłaściwie zawarta umowa na czas określony jest nieważna ✅ Pracownik ma prawo do przekształcenia umowy i otrzymania dodatkowego wynagrodzenia ✅ Systematyczne stosowanie umów na czas określony może być karalne ✅ Sąd może nakazać zapłatę odszkodowania za szkodę rzeczywistą
Jeśli potrzebujesz pomocy w analizie konkretnego przypadku dotyczącego art. 68 KPP, chętnie doradzę Ci krok po kroku, jak najlepiej chronić swoje prawa lub uniknąć ewentualnych konsekwencji prawnych. Prawo pracy jest dynamiczne – ważne jest, by pozostawać na bieżąco i stosować się do aktualnych przepisów.
