Jak zrozumieć i zastosować art. 174 Kodeksu Pracy?

W Polsce, jak w wielu innych krajach, stosunek pracy reguluje szczegółowo Kodeks Pracy , który stanowi podstawę prawną dla zarówno pracodawców, jak i pracowników. Jednym z kluczowych artykułów kodu jest art. 174 , dotyczący obowiązku wykonania umowy pracy przez obie strony . W tym poradniku omówimy, co zawiera ten artykuł, jakie są jego konsekwencje praktyczne oraz jak go zastosować w sytuacjach codziennych.

---

Co mówi art. 174 Kodeksu Pracy?

Zgodnie z art. 174 § 1 Kodeksu Pracy:

Pracodawca i pracownik są obowiązani do wykonania umowy pracy zgodnie z jej postanowieniami.

To oznacza, że zarówno pracodawca, jak i pracownik muszą spełniać swoje zobowiązania wynikające z umowy pracy – od strony pracodawcy to np. zapewnienie miejsca pracy, wyplata wynagrodzenia, zapewnienie bezpieczeństwa, a od strony pracownika – wykonywanie pracy, zachowanie się odpowiedzialnie, przestrzeganie wytycznych itp.

§ 2 tego artykułu dodaje:

Obie strony umowy pracy są również obowiązane do współdziałania w celu realizacji celów umowy pracy.

To tzw. ogólny obowiązek współpracy , który ma charakter subiektywny (czyli dotyczy obu stron) i obiektywny (jest częścią samego systemu prawa pracy). Współpraca może obejmować np. udzielanie informacji, uczestnictwo w rozmowach, akceptowanie zmian warunków pracy w ramach dobrych relacji międzystronnych.

---

Gdzie art. 174 znajduje zastosowanie w praktyce?

1. Nielegalna nieobecność pracownika

Jeśli pracownik nie przychodzi na pracę bez uzasadnienia, narusza on swoje zobowiązania wynikające z art. 174. Pracodawca ma prawo:

• wymaga powrotu do pracy,
• rozważyć rozwiązanie umowy z mocy prawa (np. za dwa dni nieuprawnionej nieobecności).

2. Niespełnianie obowiązków przez pracodawcę

Jeśli pracodawca np. nie wypłaca wynagrodzenia, nie zapewnia bezpieczeństwa pracy lub nie dostarcza materiałów potrzebnych do wykonywania pracy, to również narusza art. 174. Pracownik może wtedy:

• domagać się wykonania obowiązku,
• w określonych przypadkach odstąpić od umowy.

3. Konflikty organizacyjne i zmiany w firmie

Podczas restrukturyzacji, transferu firmy lub reorganizacji działów, obie strony muszą działać w sposób kooperatywny. Art. 174 § 2 zobowiązuje pracodawcę do informowania pracowników o istotnych zmianach, a pracowników – do ich akceptacji, chyba że są one niewspółmiernie niekorzystne.

---

Jakie są konsekwencje naruszenia art. 174?

• Dla pracownika: Możliwość rozwiązania umowy z mocy prawa, skreślenia z ewidencji ZUS, brak możliwości odstępu od umowy jako „ofiarowanego” stronicą.
• Dla pracodawcy: Pracownik może żądać wykonania umowy (np. wypłaty wynagrodzenia), odstąpienia od umowy lub odszkodowania szkody (art. 59 Kodeksu cywilnego).
• Sądowe orzeczenia: Sąd może nakazać wykonanie obowiązku (np. powrót do pracy) lub orzec o nieskuteczności działania jednej ze stron (np. odmowa rozwiązania umowy z mocy prawa).

---

Podsumowanie – najważniejsze fakty na temat art. 174 Kodeksu Pracy

1. Art. 174 § 1 Kodeksu Pracy zobowiązuje pracodawcę i pracownika do wykonania umowy pracy zgodnie z jej treścią.
2. § 2 art. 174 zakłada ogólny obowiązek współpracy obu stron w celu realizacji celów umowy.
3. Naruszenie art. 174 może prowadzić do odpowiedzialności cywilnej, a nawet rozwiązania umowy z mocy prawa.
4. Pracownik ma prawo domagać się wykonania obowiązków pracodawcy (np. wypłata wynagrodzenia).
5. Pracodawca może rozwiązać umowę z mocy prawa w przypadku naruszenia obowiązku pracy przez pracownika.
6. Art. 174 ma charakter podstawowy w prawie pracy – często służy jako punkt wyjścia w analizie sporów pracy.
7. Sąd może orzec o wykonaniu umowy lub unieważnić działania jednej ze stron, jeśli zostały one podjęte wbrew art. 174.

---

Jeśli masz pytania dotyczące konkretnej sytuacji praktycznej albo potrzebujesz pomocy w interpretacji art. 174 Kodeksu Pracy w danym przypadku, śmiało pisz – mogę Ci pomóc!