Kodeks pracy – art. 182 ust. 3 – co każdy pracodawca i pracownik powinien wiedzieć
Znajomość przepisów Kodeksu Pracy (KPr) jest niezwykle ważna zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Wśród wielu artykułów, które regulują zasady wykonywania pracy, szczególne znaczenie ma art. 182 ust. 3 KPr , który odgrywa kluczową rolę w kontekście określania czasu pracy . Poniżej przedstawiam szczegółowe wyjaśnienie tego przepisu oraz jego konsekwencje praktyczne.
Art. 182 ust. 3 Kodeksu Pracy dotyczy określenia, że czasem pracy uznaje się również czas przebywania na terenie zakładu pracy lub przy miejscu pracy , jeśli:
pracownik nie może swobodnie opuszczać tego miejsca , oraz
jest zobowiązany do czuwania lub wykonywania innych obowiązków .
Innymi słowy, ten przepis rozszerza definicję czasu pracy o sytuacje, gdy pracownik znajduje się na terenie zakładu lub przy miejscu pracy, ale niekoniecznie wykonuje aktywną pracę. To szczególnie istotne w przypadku tzw. „czasu czuwania” albo „czasu gotowości”.
Gdzie stosuje się art. 182 ust. 3 KPr?
Ten artykuł dotyczy różnych rodzajów stanowisk pracy, w szczególności:
stróżów, strażników, ochroniarzy
opiekunów dzieci w szkolnych przedszkolach
osób w值守owych stanowiskach technicznych (np. dyżurnych serwisantów)
personelu medycznego na dyżurze (np. lekarzy szpitalnych)
W tych sytuacjach często pracownik nie wykonuje pełnej pracy fizycznej, ale musi być cały czas dostępny i gotowy do działania , a więc trafi pod zastosowanie art. 182 ust. 3 KPr.
Co to oznacza praktycznie?
Jeśli pracownik:
Nie może swobodnie opuszczać miejsca pracy (np. musi siedzieć w stróżowni),
Jest zobowiązany do czuwania lub reagowania na sytuacje awaryjne ,
to ten czas traktowany jest jako czas pracy i podlega prawom wynikającym z Kodeksu Pracy :
musi być uwzględniony w całkowitym czasie pracy tygodniowej (35–40 godzin) ,
może podlegać limitowi 8 godzin dziennie i 6 dni w tygodniu ,
pracownik ma prawo do odpoczynku między poszczególnymi okresami pracy ,
pracodawca ponosi odpowiedzialność za złe warunki pracy i braki bezpieczeństwa .
Jak to wygląda w praktyce?
Dla przykładu: Stróż w firmie, który przez całą noc musi siedzieć w stróżowni i pilnować budynku, nie może opuścić swojego stanowiska bez zgody. Mimo że nie wykonuje codziennych czynności (np. otwierania drzwi), to cały ten czas jest czasem pracy . Pracodawca musi go więc liczyć w ramy 40-godzinnego tygodnia.
Konsekwencje niespełnienia przepisów
Naruszenie przepisów art. 182 ust. 3 KPr może prowadzić do:
skargi do Inspekcji Pracy ,
postępowań cywilnych i karnych (w przypadku ciężkiego naruszenia),
odszkodowań za nadgodziny lub złe warunki pracy ,
kar pieniężnych dla pracodawcy .
Podsumowanie – najważniejsze fakty o art. 182 ust. 3 KPr:
✅ Czas czuwania lub gotowości na terenie zakładu lub przy miejscu pracy jest czasem pracy , jeśli pracownik nie może swobodnie opuszczać tego miejsca .
✅ Taki czas liczy się do ogółu czasu pracy tygodniowego (do 40 godzin).
✅ Pracownik ma prawo do odpoczynku i wynagrodzenia za ten czas .
✅ Przepis dotyczy m.in. stróżów, ochroniarzy, opiekunów, personelu medycznego.
⚠️ Nieprzestrzeganie przepisu może prowadzić do kar i roszczeń pracowniczych .
📚 Art. 182 ust. 3 KPr należy utożsamić z pojęciem „czasu czuwania” lub „gotowości do pracy” .
Zalecenia dla pracodawców i pracowników
Pracodawcom: Upewnijcie się, że wszystkie formy pracy, w tym te pasywne (np. czuwania), są poprawnie rejestrowane i wynagradzane. Skorzystaj z porady prawnika lub doradcy ds. pracy.
Pracownikom: Jeśli czujecie, że macie ograniczoną swobodę ruchu w miejscu pracy i jesteście zobowiązani do czuwania, ten czas traktuje się jako pracę . Jeśli pracodawca tego nie uwzględnia, możecie składać skargę do Inspekcji Pracy.
