Szkolenia pracownicze a Kodeks pracy – co warto wiedzieć?
Szkolenia pracownicze to nieodłączny element funkcjonowania współczesnej firmy. O ile jednak wiele firm postrzega je jako narzędzie rozwoju kadry, o tyle część przedsiębiorców zastanawia się, czy szkolenia są wymagane z mocy prawa. Czy pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom odpowiednie szkolenia? Jakie aspekty reguluje Kodeks pracy, a które wynikają z innych aktów prawnych? W tym poradniku odpowiemy na te i inne pytania.
Szkolenia pracownicze to działania edukacyjne podejmowane przez pracodawcę lub zewnętrzną firmę szkoleniową, mające na celu rozwijanie kompetencji pracowników. Mogą mieć charakter ogólny (np. kompetencje miękkie) lub dotyczyć konkretnych stanowisk pracy czy procedur technicznych.
Wyróżnia się kilka rodzajów szkoleń:
Szkolenia wstępne – obowiązkowe dla nowych pracowników.
Szkolenia okresowe – przeprowadzane regularnie (np. co roku).
Szkolenia instruktorskie – prowadzone przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje.
Szkolenia BHP – jedne z najważniejszych, często wymaganych przez ustawy i rozporządzenia.
Co mówi Kodeks pracy?
Kodeks pracy nie zawiera szczegółowych zapisów mówiących o „szkoleniach pracowniczych” wprost, ale zawiera przepisy, które bezpośrednio lub pośrednio nakazują ich przeprowadzanie.
Kluczowe zapisy z Kodeksu pracy:
Art. 208 § 1 pkt 1–3 – Obowiązki pracodawcy Pracodawca jest zobowiązany do:
Zapewniania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Instruowania pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Organizowania pierwszej pomocy przy wypadkach przy pracy.
Art. 217a – Szczególne zasady zatrudniania młodocianych Młodociani pracownicy muszą przejść dodatkowe szkolenia BHP, a także mogą być zatrudniani tylko po wcześniejszym uzyskaniu orzeczenia lekarskiego.
Art. 96 – Umowa naukowa Umożliwia kształcenie młodych pracowników w formie praktycznej, pod nadzorem instruktora.
Art. 105b – Prawo do szkolenia Każdy pracownik ma prawo do szkolenia zawodowego, jeśli jego uczestnictwo wynika z potrzeb działalności pracodawcy.
Jakie szkolenia są wymagane zgodnie z przepisami prawa?
Choć Kodeks pracy nie narzuca szczegółowych programów szkoleń, to inne akty prawne – zwłaszcza w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy – już tak. Najczęściej obowiązujące szkolenia wynikają z:
Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp
Ustawy o systemie oświaty
Najczęściej wymagane szkolenia obejmują:
Szkolenie wstępne BHP (G) – obowiązkowe dla każdego nowego pracownika.
Szkolenie stanowiskowe (S) – dotyczące konkretnego stanowiska pracy.
Szkolenie okresowe (B) – co najmniej raz w roku dla wszystkich pracowników.
Szkolenia specjalistyczne – np. dla operatorów maszyn, elektryków, spawaczy itp.
Obowiązki pracodawcy związane ze szkoleniami
Pracodawca ponosi za to pełną odpowiedzialność. Nie można tego zrzucić na samego pracownika. Do kluczowych obowiązków należy:
Zorganizowanie szkoleń BHP i innych wymaganych przez przepisy.
Udostępnienie czasu pracy na udział w szkoleniach (czyli koszt szkolenia nie może być realizowany poza czasem pracy).
Dokumentacja szkoleń – protokoły, listy obecności, potwierdzenia uczestnictwa.
Zapewnienie szkoleń również pracownikom zatrudnionym na zlecenia czy umowy o dzieło, jeśli spełniają one kryteria pracy niewłaściwej.
Korzyści z przeprowadzania szkoleń pracowniczych
Poza obowiązkami prawno-administracyjnymi, szkolenia przynoszą też konkretne korzyści biznesowe:
Zwiększenie świadomości BHP i zmniejszenie ryzyka wypadków.
Poprawa jakości wykonywanej pracy.
Podniesienie motywacji i lojalności pracowników.
Spełnienie wymagań klientów, szczególnie w sektorze publicznym czy branżach regulowanych (np. farmacja, budownictwo).
Podsumowanie – Najważniejsze fakty o szkoleniach pracowniczych i Kodeksie pracy
Kodeks pracy nie zawiera szczegółowych zapisów o szkoleniach , ale nakazuje zapewnianie bezpiecznych warunków pracy, co wiąże się z koniecznością przeprowadzania szkoleń BHP.
Obowiązkowe szkolenia BHP wynikają z rozporządzeń wykonawczych , m.in. dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Każdy nowy pracownik powinien przejść szkolenie wstępne (G), stanowiskowe (S) oraz udzielać się szkolenie okresowe (B).
Pracodawca odpowiada za organizację, dokumentację i finansowanie szkoleń.
Prawo do szkolenia mają wszyscy pracownicy , w tym osoby zatrudnione na opartych na pracy umowach cywilnoprawnych.
Szkolenia nie tylko chronią przed karą administracyjną, ale także wspierają rozwój firmy i jej efektywności.
Jeśli jesteś pracodawcą lub osobą odpowiedzialną za HR, zadbanie o regularne szkolenia pracownicze nie tylko pomoże Ci uniknąć problemów z inspekcją pracy, ale także wpłynie na atmosferę w zespole i jakość realizowanych zadań.
