Wszystko, co musisz wiedzieć o „55 kodeksie pracy”
Kodeks pracy to podstawa prawna regulująca stosunki pracy w Polsce. Od dnia wejścia w życie Kodeksu Pracy 20 kwietnia 1974 roku (Dz.U. 1974 Nr 18 poz. 136), a obecnie jego nowelizowana wersja z 2004 r., ten dokument określa zasady zatrudnienia, prawa i obowiązki pracodawców oraz pracowników.
W ostatnich latach pojawiła się mowa o tzw. „55 kodeks pracy” , czyli o planowanej głębokiej reformie Kodeksu Pracy, która miałaby obejmować ponad 55 ustaw zmieniających przepisy dotyczące pracy. Projekt ten wywołał wiele kontrowersji i dyskusji społecznych, zarówno wśród środowisk ekonomicznych, jak i pracowniczych.
Poniżej przedstawiam kompletny poradnik prawnikowy na temat projektu „55 kodeks pracy”, oparty na analizie dostępnych informacji publicznych, stanu prawnego na czerwiec 2024 r. oraz aktualnej debaty społecznej.
Tytuł „55 kodeks pracy” odnosi się do projektu ustawy , który miałby zawierać ponad 55 nowelizacji Kodeksu Pracy , mających na celu modernizację systemu pracy w Polsce . Projekt ten był tworzony przez rządzącą partię PiS, z założeniem wprowadzenia szeregu zmian, które miałyby usprawnić funkcjonowanie rynku pracy, poprawić konkurencyjność polskiej gospodarki oraz nadać większą elastyczność stosunkom pracy.
Projekt nie został jeszcze przyjęty ani w pełni opracowany. Dotychczasowe deklaracje rządu sugerowały, że ma on służyć rozwiązaniu problemów z brakiem elastyczności rynku pracy , jednocześnie zapewniając chronienie interesów pracowników .
Główne cele projektu „55 kodeks pracy”
Zgodnie z deklaracjami rządu, głównym celem projektu było:
Modernizacja Kodeksu Pracy – dopasowanie go do potrzeb współczesnego rynku pracy.
Zwiększenie elastyczności zatrudnienia – szczególnie w zakresie umów cywilnoprawnych i usługowych.
Poprawa warunków dla małych i średnich firm – redukcja kosztów administracyjnych i socjalnych.
Ochrona pracowników – m.in. poprzez lepsze mechanizmy rozpoznawania umów o dzieło jako ukrytego zatrudnienia.
Wprowadzenie nowych form współpracy – np. platformy cyfrowe, e-praca, itp.
Potencjalne zmiany w ramach projektu
Choć szczegółowy projekt nie został jeszcze oficjalnie opublikowany, znane są już niektóre kierunki zmian, które mogą zostać uwzględnione:
1. Umowy cywilnoprawne
Zmiana podejścia do klasyfikacji umów cywilnoprawnych – większe narzędzia do identyfikowania ukrytego zatrudnienia.
Możliwość konwersji umów cywilnoprawnych na umowy o pracę po upływie określonego czasu.
2. E-praca i praca zdalna
Ustalenie jasnych reguł dotyczących pracy zdalnej i e-pracy.
Obowiązek dostarczania pracownikowi odpowiedniego sprzętu i zabezpieczenia higieny pracy.
3. Platformy cyfrowe
Regulacje dotyczące osób pracujących na platformach (np. Uber, Bolt, DHL).
Mechanizmy ochrony tych osób przed nadmierną eksploatacją i brakiem świadczeń socjalnych.
4. Świadczenia socjalne
Rozszerzenie zakresu osób uprawnionych do ubezpieczeń społecznych, także dla osób pracujących na umowach cywilnoprawnych.
5. Wypowiedzenie umowy o pracę
Możliwe zmiany w trybie wypowiedzenia, zwłaszcza w przypadkach masowego zwolnienia.
Zwiększenie liczby dni wypowiedzenia w zależności od seniorowości.
6. Praca w godzinach nocy i weekendowych
Zmiana przepisów umożliwiająca prace nocne i weekendowe bez konieczności wcześniejszej zgody organu nadzorczego.
Nowe mechanizmy ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników.
7. Zmiana systemu składki ZUS
Mniejszy wpływ ZUS na wynagrodzenie brutto, ale większe obciążenie pracodawców.
Możliwość indywidualnych decyzji pracodawców co do wysokości składki ZUS (w granicach przepisów).
Kontrowersje i krytyka
Projekt „55 kodeks pracy” spotkał się z ogromną falą krytyki ze strony:
Strajkowej Rady Krajowej , która zarzuciła mu osłabienie prawa pracy i pogorszenie warunków dla pracowników.
Stowarzyszeń pracowniczych , które widzą w nim zagrożenie dla stabilności zatrudnienia.
Ekonomistów i badaczy , którzy wskazują, że niektóre rozwiązania mogą prowadzić do rosnącej precaryzacji rynku pracy.
Z drugiej strony:
Biznesmeni i eksperci gospodarczy wzywali do reformy, argumentując, że Polska traci konkurencyjność w UE.
Rząd stwierdzał, że projekt ma na celu modernizację, a nie deregulację, rynku pracy.
Status projektu (stan na czerwiec 2024)
Na dzień dzisiejszy projekt „55 kodeks pracy” nie został jeszcze opublikowany ani omówiony w Sejmie . Trwa nad nim praca, jednak zauważa się spore wahania w tempie postępów. Ostateczny kształt projektu może zależeć od wyniku wyborów parlamentarnych w 2023 roku (jeśli nie zostało to jeszcze rozstrzygnięte) oraz od reakcji społeczno-politycznych.
Podsumowanie – najważniejsze fakty o „55 kodeksie pracy”
Co to jest? Projekt nowelizacji Kodeksu Pracy obejmujący ponad 55 ustaw zmieniających przepisy pracy.
Celem jest: Modernizacja rynku pracy, zwiększenie elastyczności i konkurencyjności polskiej gospodarki.
Główne zmiany mogą dotyczyć:
Umów cywilnoprawnych i ich klasyfikacji,
E-pracy i pracy zdalnej,
Platform cyfrowych,
Świadczeń socjalnych,
Trybu wypowiedzenia,
Pracy nocnej i weekendowej,
Systemu ZUS.
Projekt nie został jeszcze przyjęty. Nad nim trwa praca, ale nie wszedł jeszcze w życie.
Spotkał się z kontrowersjami. Krytycy obawiają się pogorszenia warunków pracy, a zwolennicy wskazują na potrzebę reformy.
Jeśli jesteś pracodawcą lub pracownikiem, warto śledzić ewentualne zmiany w projekcie, ponieważ mogą mieć duży wpływ na Twoje prawa i obowiązki. Warto również skonsultować się z doradcą prawnym lub specjalistą ds. prawa pracy, aby być najlepiej przygotowanym na możliwe zmiany.
