Artykuł 152 Kodeksu pracy – co każdy pracownik i pracodawca powinien wiedzieć? [Poradnik]
Jednym z kluczowych przepisów dotyczących ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, zwłaszcza młodych, jest Artykuł 152 Kodeksu pracy . W tym poradniku wyjaśnimy, co mówi ten artykuł, kto podlega jego zapisom oraz jakie prawa i obowiązki wynikają zarówno dla pracodawców, jak i pracowników.
Artykuł 152 Kodeksu pracy reguluje kwestie związane z pracą młodocianych , czyli osób, które ukończyły 16 lat, ale nie przekroczyły 18 roku życia. Jego celem jest zapewnienie odpowiednich warunków pracy tej grupie, z uwagi na ich wiek, rozwój fizyczny i psychiczny oraz potrzebę kontynuowania edukacji.
§ 1: Ograniczenia czasu pracy
Zgodnie z § 1 art. 152 KP:
„Czas pracy młodocianego nie może przekraczać 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo.”
Oznacza to, że pracodawca nie może nakładać na młodocianych pracowników nadliczbowych godzin pracy. Maksymalna doba robocza to 8 godzin, a tydzień pracy nie może przekroczyć 40 godzin.
§ 2: Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych i w nocy
W dalszej części artykułu znajduje się szczególnie istotny zapis:
„Młodociany nie może wykonywać pracy w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej ani w dni wolne od pracy.”
To oznacza, że młodociani:
nie mogą pracować poza standardowym czasem pracy (np. w soboty, niedziele, święta) ,
nie mogą być zatrudniani w godzinach nocnych (zwykle między 22:00 a 6:00) ,
nie wykonują pracy w godzinach nadliczbowych .
§ 3: Przerwy w pracy
Kolejny akapit art. 152 wymaga, by:
„Młodocianemu przysługuje coroczny urlop wypoczynkowy po 11 miesiącach pracy w danym roku kalendarzowym.”
Dodatkowo, jeśli młodociany pracuje ponad 4,5 godziny dziennie, ma prawo do przerwy minimum 30-minutowej .
§ 4: Praca w czasie ferii szkolnych
Jeśli młodociany kontynuuje naukę, to:
„Pracodawca nie może zatrudniać młodocianego w czasie jego ferii szkolnych, chyba że szkoła wydała mu zgodę lub gdy odbywa on staż zawodowy.”
Dla kogo ten artykuł jest najważniejszy?
Dla pracodawców:
Muszą znać ograniczenia dotyczące czasu pracy i rodzajów zadań, które mogą powierzyć młodocianym.
Należy pamiętać o konsekwencjach prawnych za złamanie przepisów – np. mandat administracyjny lub sankcje karno-administracyjne.
Dla pracowników (młodocianych):
Mają prawo znać swoje uprawnienia – np. ile mogą pracować godzin, kiedy mają prawo do przerw, że nie muszą pracować w nocy.
Mogą zgłosić naruszenia do Inspekcji Pracy.
Jakie zawody są zabronione dla młodocianych?
Choć Artykuł 152 głównie dotyczy czasu pracy, warto wspomnieć, że Ustawa z dnia 19 kwietnia 1990 r. o systemie oświaty oraz rozporządzenia Rady Ministrów określają listę zawodów zabronionych dla osób poniżej 18 roku życia ze względu na zagrożenia fizyczne, psychiczne lub moralne (np. praca w górnictwie, obsługa ciężkiego sprzętu bez odpowiedniego przygotowania).
Przykładowe sytuacje praktyczne
Młodociany uczeń szkoły średniej pracuje w sklepie jako sprzedawca.
Może pracować maks. 8 godzin dziennie i 40 tygodniowo.
Nie może pracować w nocy ani w dni wolne.
Ma prawo do 30-minutowej przerwy po 4,5 godzinie pracy.
Firma oferuje pracę młodocianemu w firmie produkcyjnej.
Musi zadbać, by nie były to prace ciężkie lub niebezpieczne.
Czas pracy nie może przekraczać normy.
Pracodawca musi posiadać pisemną zgodę rodziców/opiekunów.
Podsumowanie – Najważniejsze fakty z Artykułu 152 Kodeksu pracy:
✅ Maksymalny czas pracy to 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo.
✅ Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych, nocnych oraz w dni wolne od pracy.
✅ Młodociany ma prawo do co najmniej 30-minutowej przerwy po 4,5 godzinie pracy.
✅ Urlop wypoczynkowy przysługuje po 11 miesiącach pracy.
✅ Zabronione jest zatrudnianie w czasie ferii szkolnych bez zgody szkoły.
✅ Pracodawca odpowiada za przestrzeganie tych zasad – naruszenia mogą prowadzić do sankcji.
Jeśli jesteś pracodawcą zatrudniającym osoby poniżej 18 roku życia lub sam jesteś młodocianym pracownikiem, warto dokładnie poznać treść Artykułu 152 Kodeksu pracy, aby uniknąć błędów i zapewnić pełne poszanowanie praw pracowniczych.
