W polskim prawie pracy jednym z kluczowych dokumentów regulujących prawa i obowiązki pracodawców oraz pracowników jest Kodeks pracy . W jego treści znajduje się wiele przepisów wpływających na codzienną działalność firm i relacje w środowisku pracy. Jednym z ważniejszych artykułów, szczególnie w kontekście procedur związanych z rozwiązaniem umowy o pracę, jest Art. 94 pkt 9b Kodeksu pracy .
„9b) pisemne uzasadnienie orzeczenia sądu pracy o stwierdzeniu nieważności umowy o pracę udostępnia się stronie niezwłocznie po wydaniu tego orzeczenia.”
Innymi słowy, jeśli sąd pracy stwierdzi, że umowa o pracę była nieważna (np. została zawarta wbrew przepisom prawa), to strony sporu mają prawo do uzyskania pisemnego uzasadnienia takiego orzeczenia . Uznanie umowy za nieważną ma poważne konsekwencje prawne – np. może skutkować brakiem podstaw do świadczeń pracowniczych lub odpowiedzialnością finansową.
Kiedy stosuje się Art. 94 pkt 9b?
Ten przepis odnosi się do sytuacji, gdy:
Sąd pracy rozpatruje sprawę dotyczącą ważności umowy o pracę,
Strony (czyli pracownik i pracodawca) domagają się wyjaśnień co do podstaw prawnych wyroku,
Umowa zostaje uznana za nieważną – np. ze względu na jej zawarcie bez spełnienia wymogów formy albo naruszenie zakazu pracy dla osób niezdolnych do czynności prawnych.
Ponadto, przepis ten wpisuje się w ogólną zasadę, że każde orzeczenie sądu powinno być jasne, motywowane i dostępne dla stron postępowania.
Dlaczego Art. 94 pkt 9b jest ważny?
Jasność decyzji sądu Pisemne uzasadnienie pomaga stronom zrozumieć, dlaczego sąd uznał daną umowę za nieważną.
Możliwość odwołania się od wyroku Bez uzasadnienia trudno jest złożyć skuteczne odwołanie, ponieważ nie da się argumentować przeciwko motywom, których się nie zna.
Bezpieczeństwo prawne Pracodawcy i pracownicy mogą na podstawie uzasadnienia ocenić swoje dalsze działania – np. czy prowadzić postępowanie kasacyjne lub zmienić praktyki kadrowe.
Chroni przed arbitralnym działaniem sądu Wymóg przedstawienia uzasadnienia ogranicza możliwość podejmowania decyzji bez dostatecznych podstaw prawnych.
Jak wygląda procedura uzyskania uzasadnienia?
Po ogłoszeniu wyroku przez sąd (tzw. orzeczenie w mowie), strony mają prawo żądać pisemnego uzasadnienia.
Zgodnie z art. 94 pkt 9b, sąd ma obowiązek niezwłocznie przygotować i udostępnić to uzasadnienie.
Pisemne uzasadnienie może zostać doręczone bezpośrednio lub upublicznione w inny sposób przewidziany prawem (np. poprzez rejestr KRS lub elektroniczny system sądowy).
Przykład praktyczny
Pracodawca zawiera umowę z osobą, która okazuje się nie mieć pełnej zdolności do czynności prawnych (np. osoba niepełnosprawna bez opiekuna prawnej). Pracownik składa pozew o stwierdzenie nieważności umowy. Sąd stwierdza, że umowa rzeczywiście była nieważna. Na mocy art. 94 pkt 9b, zarówno pracodawca, jak i pracownik mają prawo do szczegółowego uzasadnienia wyroku – dlaczego sąd doszedł do takiego wniosku i jakie przepisy prawa były brane pod uwagę.
Najważniejsze fakty o Art. 94 pkt 9b Kodeksu pracy:
✅ Dotyczy uzasadnienia wyroku sądu pracy , który stwierdził nieważność umowy o pracę.
✅ Obowiązuje niezwłoczne udostępnienie uzasadnienia po wydaniu orzeczenia.
✅ Chroni prawa stron – umożliwia zrozumienie motywów wyroku i ewentualne odwołanie się od niego.
✅ Ma znaczenie procesowe i materialne – wpływa na dalsze kroki prawne i bezpieczeństwo prawne stron.
✅ Stosuje się wyłącznie w postępowaniu przed sądem pracy – dotyczy tylko sporów związanych z umowami o pracę.
Jeśli jesteś pracodawcą, pracownikiem lub adwokatem, warto znać ten przepis – może on mieć istotny wpływ na rozwój dalszych wydarzeń po negatywnym wyroku sądu.
